Buradasınız

ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANINA ORTAK MEKTUP

Ankara, 12 Nisan

2000

Sayın Cumhur ERSÜMER

Enerji ve Tabiî Kaynaklar

Bakanı

A n k a r a


Muhterem

Bakanımız,


1.
Aşağıda imzâları bulunan bizler,

Zât-ı Âlî'nizin danışmanı ve Nükleer Santral Projesi Koordinatörü Prof.Dr. Ahmet

Bayülken ve hâlen TEAŞ Genel Müdürü danışmanı olan Prof.Dr. Ahmet Yüksel Özemre,

son 6 (altı) Hükûmet'in Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanları'na hizmet vermiş;

Akkuyu Nükleer Santral Projesi İhâle Şartnâmesi'nin (sonradan TEAŞ üst yönetimi tarafından

bozulan santralin üst enerji sınırı hâriç) bugünkü şeklini rahmetli

Prof.Dr.h.c. Nejat Aybers ile birlikte hazırlamış; ve en son versiyonunu Eylûl

1999'da takdim etmiş olduğumuz Gizli kayıtlı "Akkuyu Nükleer Santral İhâlesi

Değerlendirme Komisyonları" Raporlarını, ve Muhâlefet Şerhlerini DEĞERLENDİRME

RAPORU'nu hazırlayıp Zât-ı Âlî'nize ve TEAŞ Genel Müdürü'ne takdîm etmiş

bulunuyoruz.


2. Söz konusu Raporumuz'da, Akkuyu

Nükleer Santrali İhâlesine katılmış olan 3 firmanın takdîm etmiş oldukları elli

küsur klâsörün tümünü gözden geçirdikten sonra:


  • Tekliflerin İhâle Şartnâmesi'ne ne

    dereceye kadar uymakta olduklarını ortaya koymuş, ve

  • Nükleer Santraller Dairesi'nde

    yapılan değerlendirmelerin: 1) ne dereceye kadar objektif ve 2) İhâle

    Şartnâmesi'nin vaz etmiş olduğu prensiplere ne dereceye kadar uygun olup

    olmadıklarını teşhis ve tesbit etmiş bulunuyoruz.

İhâlenin değerlendirmesinde,

nükleer mühendislik konusunda toplam 73 yıllık bir bilgi, görgü ve deneyimi

temsil eden ikimiz bu meseleye: 1) hissî olarak değil, 2) tamâmen

objektif ve bilimsel bir biçimde yaklaşmış; ve 3) değerlendirmemizin mihenk taşı olarak da yalnızca tekliflerin İhâle Şartnâmesi'ne

uyumlarını esas almış bulunmaktayız.


3.
Bu incelemelerimiz

esnâsında:



I. Teknik değerlendirmede yardımcı

olsun diye tutulmuş olan Empresarios Agrupados danışman firmasının (EA'nın)

açıkça NPI firmasını empoze etmeğe çalıştığını,




II. Gerek TEAŞ üst yönetiminin,

gerekse değerlendirme kurullarında yeni istihdam edilen elemanların: A) kritik

düşünceden yoksun olduklarını, B) bundan dolayı sorumluluk yüklenecek

olgunlukları bulunmadığını, ve C) bu acemiliklerini örtebilmek için de çâreyi kayıtsız şartsız EA'ya

teslimiyette bulduklarını,




III. NPI'ın teklifi söz konusu

olduğunda:


  1. 12 kredi niyet mektubundan on

    tanesinin Eximbank te'yidinin bulunmadığını; yâni İhâle Şartnâmesi'nin olmazsa olmaz bir şart

    olarak derpiş ettiği, teklifle birlikte takdîm edilmiş olması gereken

    %100 lük kredi paketinin temsil ettiği meblâğın yaklaşık %90'ının mevcûd

    olmadığı,

  2. Bu santral tasarımının: A) tip, B)

    büyüklük ve C) fiziksel parametreler açısından Referans Santrali olarak takdîm

    edilmiş olan Neckarwest-heim-2[1] ile hiç bir alâkası olmayan yeni bir prototip tasarım

    olduğunu,

  3. Bu tasarımın fizikman mevcûd

    olmadığını,

  4. Hattâ bu tasarımın tamamlanmış

    dahi olmadığını,

  5. Bu tasarımın Alman Lisans

    Otoritesi'nden lisans almamış olduğunu,

  6. Teklifin enterkonnekte şebeke ile

    de yedekleme açısından da uyumsuz olduğunu,

  7. İhâle Şartnâmesi'ni yüzlerce

    noktada ihlâl ettiğini,

  8. "Akkuyu Nükleer Santral İhâlesi"

    Anahtar teslimi bir ihâle olmasına rağmen NPI firmasının santralin yakıtını

    temin etmediğini ve bunun TEAŞ ile başka bir firma arasında halledilmesi

    gerektiğini ifâde etmiş olduğunu,

  9. NPI'ın İhâle açılış fiyatını ucuz

    göstermek için nükleer santralin olmazsa olmaz bir sürü aksâmını opsiyon olarak

    göstermiş olduğunu ve bunların da İhâle Şartnâmesi gereği yüklenmesi gereken ama

    sarf-ı nazar etmek istediği diğer masraflarla birlikte (kuruşlandı-rılabildiği kadarıyla) 1.172.981.196,- ABD$ tuttuğunu yâni

    NPI Konsorsiyumu'nun açılış fiyatı olarak verdiği 2.408.659.103,- ABD$

    tutarındaki fiktif fiyatın gerçeğinin aslında 3.653.640.199,- ABD$

    olduğunu,

  10. NPI'ın teklifindeki net para

    akışının geçici olduğunu ve kesin durumu sözleşme müzâkerelerinde takdîm

    edeceğini beyân etmiş olduğunu ve bu yüzden de kesin olmayan net nakit akışı

    sebebiyle birim üretim mâliyeti hesabını yapmanın zâten mümkün

    olmadığını,

  11. NPI'ın partönerlerinden Siemens'in

    Arjantin'de Atucha-2 nükleer santralini 19 yıldır, ve Brezilya'da da Angra-2

    nükleer santralini 24 yıldır tamamlayamamış olmak bakımından kötü bir sicile

    sâhip bulunduğunu,


tesbit ettiğimiz

gibi,



IV. Bizler, ayrıca, tekliflerin

açıldığı 15 Ekim 1997 günü NPI'ın mûteber bir yabancı bankanın kontrgarantisine

müstenid mûteber bir türk bankasından alınmış bir geçici teminat mektubu takdîm

etmemiş olmasına rağmen, NPI'ın mûteber bir geçeci teminat mektubu vermiş

olduğunun TEAŞ İhâle Komisyonunca ilân edilmiş, buna dayanarak NPI'ın diğer

teklif zarfları açılmış ve NPI'a diğer teklif sâhiplerinin aleyhine, gizlice 15 gün ek bir mühlet

verilmiş olduğunu; ve kezâ, İhâle'nin öngördüğü gibi, kredi paketinin yetkili

Eximbank'ların te'yidleriyle mücehhez olması gerekirken 12 banka niyet

mektubundan meblâğ olarak önerilen Eximbank kaynaklı finansman mikdârının

yaklaşık %90'ına yakın mikdârını temsil eden 10 (on) aded te'yid mektubunun

bulunmadığının anlaşılmasına rağmen TEAŞ üst yönetiminin NPI firmasına

ayrıcalıklar tanıyarak İhâle'nin adâletini ihlâl etmiş olduğunu da hem Danışman

sıfatımızla yazdığımız yazılarda ve hem de sözü geçen 220 sayfalık raporumuzda

tesbit ederek Zât-ı Âlî'nizin dikkatine takdîm etmiştik.


TEAŞ üst yönetiminin NPI firmasına

tanımış olduğu bu ayrıcalıkların ve sanki bunlar hiç olmamış gibi fütursuzca

hareket edilmiş olmanın hukûkî teriminin "Akkuyu Nükleer Santral İhâlesine Fesad

Karıştırmak" olduğunu, emîn olunuz ki, pekçok kimse hem de haklı olarak

düşünecektir. Bu husûsu bir kere daha Danışman ve konuya bihakkın vâkıf sâde vatandaşlar olarak bilgilerinize arz

etmeyi: 1) mânevî bir borç

ve 2) bilhassa Ülkemiz menfaatleri yönünden de

hayatî ve zarûrî bir görev olarak değerlendirmekteyiz.


4. Bütün bu incelemelerimizden sonra

Rapor'umuzda yapmış olduğumuz değerlendirmede bizlerin: 1) NPI'ın teklifinin,

pekçok yönlerden dürüst bir teklif değil, aksine Türkiyenin aleyhine bir teklif

olması ve İhâle Şartnâmesi'nin "olmazsa olmaz!" hükümlerinin yerine

getirilmemiş olması dolayısıyla hiç dikkate alınmamasını önermiş olduğumuzu, ve

2) AECL ile Westinghouse'ın ciddî teklifler olmasına, ve ayrıca Westinghouse'ın

%4 civârında zenginleştirilmiş yakıtının kullanıldıktan sonra bile hâlâ %1,2

oranında bir zenginleştirme ihtivâ etmesi dolayısıyla bunun gerekli fiziksel ve

kimyasal işlemlerden sonra bir kere daha fakat bu sefer AECL'in teklifi olan

CANDU 6'da kullanılabileceğine dikkati çekerek: 1)

hem AECL'in ve hem de Westinghouse'ın seçilmesinin ve 2) derhâl sözleşme

görüşmelerine dâvet edilmesinin isâbetli olacağını önermiş olduğumuzu

hatırlamanız gerekir.


Basın'dan öğrendiğimize göre, TEAŞ

Yönetim Kurulu ise NPI'ın lehine almış olduğu kararı tam açıklayacağı sırada bu

girişim Başbakan Yardımcısı sayın Hüsamettin Özkan'ın müdâhalesiyle şimdilik

akim kalmış bulunmaktadır.


5. İşin en anlaşılmayan tarafı ise

NPI'ın teklifinin Türkiye'nin aleyhine ve İhâle Şartnamesine uymayan bir teklif

olduğunu bir tarafa bıraksanız bile: 1) Federal Almanya Başbakanı Gerhard

Schröder'in Akkuyu Nükleer Santrali için Türkiye'ye hiç bir kredi

vermeyeceklerini ve hiç bir yardımda bulunmayacaklarını defaatle Reuter Ajansı

aracılığıyla beyân etmesine, 2) Schröder'in beyânının bizim televizyon

kanallarımızda ve Basın'da da yansımasına rağmen ve 3) bu husus hem Zât-ı

Âlî'nizin ve hem de TEAŞ Genel Müdürü'nün dikkatine yazılı ve müdellel olarak

tarafımızdan takdîm edilmiş olmasına rağmen: A) TEAŞ'ın üst yönetiminin hâlâ

ısrarla NPI'a Akkuyu Nükleer Santral İhâlesi'ni kazandırmak için çok özel bir

gayret sarfetmesindeki motivasyonu da, 2) Enerji Bakanlığı'nın sanki bütün

kontrol ve müdâhale yetkisinden vaz geçmişçesine olaya seyirci kalmasındaki

hikmeti de anlayamamanın üzüntüsü içinde olduğumuza itimat buyurmanızı istirham

ederiz.


6.

Biri Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığı diğeri de TEAŞ tarafından

yıllardır istihdam edilen, Nükleer Mühendislik konusunda ülkenin en deneyimli

iki Nükleer Mühendis uzmanının son iki yılda istihdam edildikleri makamlara

takdim etmiş oldukları toplam 100 kadar rapordaki ve de özellikle kendilerinden

bililtizam taleb edilmiş olan "Akkuyu Nükleer Santral İhâlesi

Değerlendirme Komisyonları" Raporlarını, ve Muhâlefet Şerhlerini DEĞERLENDİRME

RAPORU'ndaki ikazlarından hiç birinin bu makamlar tarafından dikkate

alınmamış olması, Zât-ı Âlî'nize de biraz tuhaf gelmiyor mu acaba Muhterem

Bakanımız?


7. Bu arada bizim raporumuz gizliliğine

rağmen TEAŞ Genel Müdürü tarafından Nükleer Santraller Dairesi'ndeki

bazı elemanlara verilmiş bulunmaktadır. Öğrenebildiğimiz kadarıyla henüz daha

Basın'a düşmemiş olan raporumuz bazı firmalara ve bazı şahıslara da bu yolla

ulaşmış bulunmaktadır. Internet ortamında Nükleer Santraller Dairesi'nin bazı

elemanları da, sanki bu Raporumuz kendilerinin hayat damarını kesmiş gibi,

bizlere bu yüzden alenen hakāret ve tehditler

yağdırmaktadır.

Bu hakāret ve tehditlerin sebebini

idrâk edememek de bizleri mütessir etmektedir. Bunlar: 1) hem TEAŞ Genel

Müdürü'nün ve 2) hem de Zât-ı Âlî'nizin dikkatine tarafımızdan takdîm edilmişti.

Ama ne yazıktır ki bu fiillere karşı bugüne kadar herhangi bir idarî ve hukukî

incelemenin ve gerekli yaptırımların uygulanması cihetine gidilmemiş olduğunu ve

dolayısıyla bu zevâtın tehdit ve küfürlerinde bir azalma görülmediğini hayretle

ve esefle müşâhede ve tesbit etmiş bulunmaktayız.


8.
Muhterem

Bakanımız,


Gizli
kayıtlı"Akkuyu Nükleer Santral İhâlesi

Değerlendirme Komisyonları" Raporlarını, ve Muhâlefet Şerhlerini DEĞERLENDİRME

RAPORU'muz bizden resmen taleb edilmiş ve: 1) Zât-ı Âlî'nize ve (TEAŞ Genel Müdürü'nün talebi üzerine de

altısı Yönetim Kurulu üyelerine ve biri de Gen.Müd.Yard. Budak Dilli için olmak

üzere Prof.Dr. Ahmet Yüksel Özemre'nin 22 Eylûl 1999 gün ve AYÖ/GM/NSİ-46 sayılı

yazısı ile ve TEAŞ Genel Müdürü Muzaffer Selvi'nin, Prof. Özemre'nin ve Özel

Kalem Müdür Yardımcısı Çiğdem Ödöl'ün imzâlarını hâvi 22.9.1999 tarihli bir

Teslim Tutanağı karşılığında) 2) TEAŞ Genel Müdürü'ne teslim

edilmiştir.


Binâenaleyh bu Raporu hiç

kimse keenlemyekûn addedemez ve bu Rapor hiç bir çuvala da

sığmaz

.

Bu Rapor 26-27 Ağustos 1999

târihlerinde Prof.Dr. Ahmet Yüksel Özemre'nin TEAŞ Yönetim Kurulu huzurunda söz

konusu raporun muhtevâsını takdîm eden konuşmasında NPI aleyhine bulguların

ortaya konulması üzerine TEAŞ üst yönetimi tarafından hukûken yok

sayılmıştır.


Ve bu Rapor bizzat TEAŞ Genel

Müdürü Muzaffer Selvi tarafından, Rapor'un aslî muhataplarının dışındaki

kimselere de dağıtılmış bulunmaktadır. Bunun sonucunda Rapo-rumuz'un gizlilik vasfının fiilen ortadan kaldırılmış

olması dolayısıyla bizler de ilmî haysiyet ve vekārından ödün vermeyen

bilim adamları olarak bu Raporumuz'un muhtevâsını:


  1. Bütün Türkiye üniversitelerin

    ilgili bölümlerinde,

  2. Internet

    ortamında,

  3. Gerekli diğer bütün karar

    mekanizmalarının nezdinde, ve

  4. Medya'da

rahatlıkla tartışma

hakkımızın doğmuş olduğuna inanıyor

ve, her zaman şâhidi olduğumuz

engin hoşgörünüze sığınarak, Zât-ı Âlî'nizin Akkuyu Nükleer Santral İhâlesi'ni

dirâyet ve selâbetle ikmâl ettirebilmeniz ümidi ve niyâzıyla hürmet ve

muhabbetlerimizi te'yid ediyoruz, Efendim.




Prof.Dr. Ahmet BAYÜLKEN                               Prof.Dr. Ahmet

Yüksel ÖZEMRE







[1]Neckarwestheim-2 bir KONVOI

tipi, NPI'ın resmî teklifi olan tasarım ise EPR tipidir.

Tasarım & Geliştirme | kerataif