hadîsinden ne anlaşılması gerektiğini sormuştunuz. Bu mektubumda bu konuya

kısaca temâs etmek istiyorum:

“adâlet ile muamelede bulunmak” fiilinin Cenâb-ı Hakk’ın

emrettiği, ve hiçbir müslümânın kaçınamıyacağı, diğer mûtad ibâdetlerden çok

üstün bir ibâdet olduğunu bildirmesi bakımından önemlidir.

ibâdetler insanların çoğu tarafından, yapılan ibâdetin menâsik’inin²

neye delâlet ettiği bilinmeden, otomatiğe bağlanarak taklîden icrâ

edilmektedir. Hiç kuşkusuz Cenâb-ı Hakk bu ibâdetleri sırf “Allāh’ın emridir”

diyerek itaatkâr bir biçimde ifâ edenlerin bu fiillerinden muhakkak ki

râzîdir.

üç rek’at olduğunun da namaza niçin besmeleyle değil de iftitâh tekbîriyle ve

ayakta başlanılmakta olduğunun da kezâ kıyâm, rükû, secde

ve kuûd’un neden bu sırayı tâkib etmekte olduğunun da Hz Peygamber’in

niçin bu şekilde namaz kılmış olduğunun da sebebleri açıklanmış değildir.

Peygamber Efendimiz’in Sünneti böyle olduğu için³

herkes de bunların derin mânâsını düşünmeden (zâten düşünse bile fehmedebilmesi,

idrâk edebilmesi ve temyiz edebilmesi için elinde kendisini tatmîn edebilecek

kıstaslar bulunmadığından) namazını bu minvâl üzere taklîden ve otomatik bir

biçimde kılar. Zâten Cenâb-ı Hakk da

kullarından bundan daha fazlasını taleb etmiş değildir.

muamelede bulunmak” ne otomatik bir ibâdet ve ne de

otomatik bir davranış şeklidir. Herkesin üstesinden gelebilmesinin mümkün

olmadığı bu özel ibâdetin menâsiki de mûtad ibâdetlerinkinden çok farklıdır. Bu

ibâdetin: hak, hakkāniyet ve adâlet kavramlarının, Allāh’ın rızâsına lâyık

olacak şekilde 1) fehm, 2) idrâk, ve 3)

temyiz edilmesini, ve bunların da ötesinde 4) hakkāniyetle ilgili

hükmün cesâretle ilân edilip, 5)

adâletin bilfiil tesisi için harekete geçmek azmini

gerekli kılan kendisine has bir menâsiki vardır. Bunu

gerçekleştirmek ise düpedüz bir cihâd⁴ ve Kur’ân’ın: “âdil olun!” (V/8) ve “Muhakkak ki Allāh hakkāniyete

uygun davrananları sever” (LX/8) emr-i ilâhîlerine uyulmasını gerektiren

farklı bir durumdur. Herhâlde bunun için olsa gerekir ki “adâletli

olmak” Cenâb-ı Peygamber Efendimiz’in 6. göbekten torunu olan İmâm

Cafer-i Sâdık’ın tesis etmiş olduğu Câferî Mezhebi’nde, İslâm’ın, Kelime-i

Tevhîd’den sonraki ve namazdan önceki ikinci şartı olarak kabûl

edilmektedir.

Cenâb-ı Peygamber Efendimiz’in: “Bir

gün adâletle muâmelede bulunmak altmış yıllık ibâdetten üstündür”⁵

buyruğu ile “... I’dilû! Hüve akrabu li-t takvâ ...” (V/8), yâni: “...

âdil olun! Bu, takvâya yakındır” âyetini aynı anda göz önünde tutacak olursak

Kur’ân’daki takvâ kelimesinin medlûlünün:

oldukları: 1) çekinmek, 2) fazlasıyla korunmak, 3) nefsi âhiret’te ona zarar

verebilecek şeylerden korumak, ve fayda verebilecek şeylere yönlendirmek

anlamlarından çok farklı olduğu, ve

günlük uygulaması bile 60 yıllık ibâdetten üstün olan adâlet’ten

de üstün olduğu âşikârdır.

ibâdetleri dikkatle ve eksiksiz yapmak”dan çok daha farklı bir şey olduğu da

bedihîdir.

için olsa gerek Hz Muhammed bir hadîsinde: “Her takvâ sâhibi Muhammed’in

Ehl-i Beyti’indendir”⁶

demektedir. Bir başka hadîsde ise: “Her şeyin bir mâdeni vardır. Takvânın

mâdeni ise âriflerin kalbidir”⁷

demekle ancak Cenâb-ı Hakk’a ârif olanların takvâ sâhibi olduklarını tefhîm

etmektedir.

sâhibi ve bu cihetle de feyyâz kılmasını niyâzıyla hasretle gözlerinizden

öperim, sevgili evlâdlarım.